Bogowie Osiedla: Śląska palma wielkanocna

Oto moja tradycyjna śląska palma wielkanocna. Jak nietrudno zauważyć znacznie różni się od polskich palm, ponieważ nie jest jarmarczna i nie zawiera kolorowych elementów. Jej długość to około 30-40 centymetrów. Składa się z pięciu gatunków drzew i krzewów, co symbolizuje ilość ran Chrystusa, choć może składać się także z siedmiu, które odpowiadają Siedmiu Boleściom Najświętszej Marii Panny. Najczęściej są to: wierzba, leszczyna, bukszapan, barwnik, borówka, cis i widlak. Jedyny kolorowy składnik, to czerwony dereń symbolizujący krew Jezusa.

Starsi mieszkańcy Górnego Śląska wierzą, że poświęcona palma ma magiczną moc i oprócz tego, że chroni przed różnorakimi chorobami, wystawiona za okno strzeże przed piorunami podczas burz oraz złymi mocami.

Palma wielkanocna zaobserwowana na osiedlu Kaufhaus w Rudzie śląskiej

Podczas moich wędrówek po koloniach robotniczych śląskich miast, zauważyłem kilka palemek wiszących przy oknach ajncli familoków. Pierwsza pochodzi z osiedla Kaufhaus w Rudzie Śląskiej. Druga natomiast wisi przy oknie na osiedlu Pekin w Katowicach - Bogucicach.

Moja, zawisła na balustradzie balkonu.

Palma wielkanocna zaobserwowana na osiedlu Pekin w Katowicach - Bogucicach

Palma wielkanocna w moim domu rodzinnym

Palma wielkanocna zaobserwowana w okolicach ul. Reja w Świętochłowicach

Palma wielkanocna zaobserwowana na ulicy 1 Maja w Świętochłowicach

Ciekawy opis na temat palm wielkanocnych znalazłem w książce Antoniego Halora "Rok obrzędowy na dawnej ziemi bytomskiej. Siemianowice Śląskie i okolice"

Gdy już palmy zostały poświęcone, zawieszano je u powały, albo troskliwo chowano w skrzyni na strychu. Miały bowiem zapewnić urodzaj i dostatek i przez cały rok chronić mieszkańców przed chorobą, ich dobytek, całe obejście i pola przed nieszczęściami i klęskami, suszą, powodzią i szarańczą.

"Także w rodzinach niemieckich te poświęcone palmy tkwiły za którymś z luster przez cały rok, gdyż chroniły dom przed uderzeniem pioruna."

Kościół mądrze wykorzystał tu niewątpliwą zbieżność tradycji Nowego Testamentu i związanych jeszcze z pogaństwem obrzędów płodności, wiosennego przebudzenia się natury z kultem uświęconych drzew i innymi reliktami prastarych wierzeń. W poniedziałek wielkanocny używano palmy do święcenia pól, zaś przez cały rok wykorzystywano je do ludowych praktyk magicznych, zamawiania burzy. Razem z zapaloną gromnicą stawiano palmy na oknie, gdy mocno błyskało i grzmiało.

Palono je też, wrzucając po kawałeczku do ognia, żeby piorun nie wpadł do chałupy przez komin. Spopielone palmy używano do okadzania rodzącej, a także chorego bydła. Ze spalonych ubiegłorocznych palm księża przygotowywali popiół do sakramentalnego naznaczenia nim czół parafian w Środę Popielcową. W powiecie głubczyckim palmę kładziono zmarłym do trumny. Cudowne, "zdrowotne" działanie przypisywanie poświęconym palmom kazało jeszcze naszym dziadkom zjadać bazie, w nadziei na przekaz "mocy", aby "nie bolało gardło" i "nie zaszkodziyło" jedzenie wielkanocne.