Silезцы - moja jednoaktówka wyróżniona w tegorocznym konkursie "Jednoaktówki po śląsku 2014"




Silезцы


Łobsada:

Majer – komyndant policji we Siymianowicach

Pronobis – aspirant na komyndzie

Masza Aleksandrowna Pawłowskaja – kejś Maria Pawłowska

Żynia Stjepanowicz Kuźniecow – kejś Ojgin Kowalski




BINA PIYRSZO
 

Rok 2014. Lipjec. Hica jak pjeron. Rano, kole dziesiontyj. Komynda Miejsko Policji w Siymianowicach Ślonskich. Poczekalnia. Dyżurka. W łokiynku aspirant Pronobis, zajynty pisaniym raportu. Żynia i Masza, łoba w czornych zonenbrylach włażom rajn i siodajom na przeciw njego na plastikowych zicach. S poczontku Pronobis ich niy zauważo, ale po dwóch minutach podnosi gowa snad heftu, łotwiyro lufcik i znudzony łoddzywo sie służbowo.

Pronobis — Aspirant Pronobis, w czym mogę pomóc? Dzień dobry.

Żynia i Masza trocha sie peszom, ale w końcu podłażom do łokiynka.

Żynia — Dobry. My…my by chcieli godać z komyndantym.

Pronobis — Wewnętrzny 1215. Na ścianie przy drzwiach jest telefon.

Poczym zawiyro lufcik i zaś sie biere za pisanie. Masza i Żynia s powrotym siodajom na zicach, niy dzwoniom, ino czekajom. Po piynciu minutach Pronobis podnosi gowa i łotwiyro lufcik.

Pronobis — Jeszcze nikt po państwa nie zszedł?

Żynia niepewnym krokiem podłazi do niego.

Żynia — Panie, my muszymy sie widzieć z komyndantym. To fest pilne.

Pronobis — To nie dzowniliście państwo?

Żynia krynci gowom, że niy. Masza tysz.

Pronobis — Proszę chwileczkę poczekać.

Zawiyro lufcik i chyto za telefon. Wystukuje numer i czeko na zgłoszynie.

Pronobis — Pronobis z dołu, dobry pani Mario, komyndant jesce na łodprawie? … A może mie pani przełonczyć? … Dziynkuja. … Dobry panie komyndancie. Pronobis. … Jakeś ludzie som tukej na dole do pana. … Ja. Chcom wos widzieć i godajom, że to fest pilne. … Ja. Baba z chopym. Łoba w czornych zonenbrylach … Niy wiym, ale godajom po naszymu. … Rozumia.

Łodkłodo suchawka i łotwiyro lufcik.

Pronobis — Proszę państwa dowody tożsamości.

Żynia i Masza dajom mu swoje auswajsy. Łon biere je do rynki, czyto, ale coś mu ciynżko idzie. Paczy na zdjyncia, późnij jesce roz na daty, ale cały czos coś mu niy gro.

Pronobis — Tu się daty nie zgadzają. Dokumenty są nie ważne.

Żynia — Pokoż pan. … Som ważne ino pan niy umi czytać.

Pronobis — No pewnie, że nie potrafię. Państwo zza granicy?

Żynia — Niy, z przyszłości.

Pronobis — Skąd?

Żynia — Z przyszłości. I niy wyjdymy stond dopóki niy pogodomy z komyndantym.

Pronobis — Proszę chwileczkę poczekać.

Zawiyro lufcik, chyto za suchawka, i dzowni do komyndanta.

Pronobis — Pronobis jeszce roz z dołu. Z komyndantem. … Panie komyndancie, te ludzie majom jakieś dziwne papjyry. … I godajom, że som z przyszłości. … Ja. I siedziom sam już dosyć dugo i niy chcom stond iść. … Uhm, Do Darka ja? … Dobra, jus dzwonia.

Wystukuje numer do Darka.

Pronobis — Darek? ... Stary poczebuje żadło. Mocie wolne? … Super. I alkomat, i narkotesty jesce. … Niy wiym, jes tukej jakiś chop z babom, łoba w zonenbrylach, siedzom sam w poczekalni i chcom sie widzieć ino ze starym. Papijyry majom niby zagraniczne … Ja, ale twierdzom, że som z przyszłości… No, ci godom te, fajny trip niy? … Dobra, pyrsk.

Łotwyro lufcik i godo do Żyni i Maszy.

Pronobis — Pan komendant zaraz zejdzie. Proszę o chwilę cierpliwości. 


BINA DRUGO
 

Złazi komyndant. Łotwiyro kartom magnetycznom drzwi i wito sie z Żyniom i Maszom.

Komyndant — Witam serdecznie. Państwo do mnie?

Żynia — Ja, my do pana komyndancie. Muszymy pilnie pogodać.

Komyndant — To zapraszam do środka. Proszę za mną.

Żynia — (ciongnie Masza za rynka) Poć zyś zy mnom. No poć! 




BINA CZECIO



 
Pokój. Żadło. Za żadłym Darek. W środku stół i czi zice na kerych siedziom: komyndant i wele njego Żynia i Masza.

Komyndant — I twierdzą państwo, że są z przyszłości?

Żynia — Ja. Miło mi. Żynia Kuźniecow, wot maja padruga Masza.[1]

Masza — (podaje rynka) Ocień prijatna.[2]

Komyndant — (paczy podejrzanie) Majer. Komenda Miejska Policji w Siemianowicach. O co chodzi?

Żynia — Komyndancie. Niy służbowo. Wjymy, że godocie po naszymu.

Komyndant — Dobra. Co wos sprowadzo?

Żynia — Komyndancie, przybywomy z przyszłości. Z 2020 roku i chcymy wom coś ważnego pedzieć.

Komyndant — Nojprzód ściongejcie te zonenbryle. Musza wasze ślypia łobocyć. Źrynice.

Sciongajom. Komyndant nachylo sie bez blat stołu i paczy.

Komyndant — I godocie, że z przyszłości ja?

Żynia — Ja.

Komyndant — (kiwie rynkom na Darka, kery stoi za żadłym) Darek, póc sam ino z tym alkomatym. Sprawdzymy z jakego wymiaru som ci państwo.

Właźi Darek z alkomatym. Podaje rura komyndantowi i sztaluje coś na cyferbalcie.


Komyndant — Poradzicie z całyj pary huchnonć do ruły panie Żynia?

Żynia — Ja. Dowejcie.

Żynia dmucho. Wybijo mu 1,2 promila. Masza tysz dmucho. Wybijo jej 0,98 promila.

Komyndant — To z takij żeście som przyszłości. Jusz wszysko rozmia.

Żynia — Ale panie komyndancie? My sie ino po piwie szczelili skuli hicy. No może po dwa. Na smak. Tyske, take dobre. Downo my jusz niy pili. U nos same pjeronie Baltki, a łone smakujom jak scyny.

Komyndant — Darek, bier ich na dołek. Na cztyry łoziem. Ta hica im w gowach pomotlała. Bydom mie robić za gupka, lajduchy z kosmosu pjeronie. Wiców sie zachciywo. 


BINA CZWORTO
 

Dwadziścia godzin późnij. Pokój z żadłym. Komyndant siedzi przy stoliku i dzowni do Darka.


Komyndant — Stary godo. Dowej tych kosmitów na żadło.

Po 5 minutach siodajom wele komyndanta. Ale som coś nerwowi.

Żynia — Już wom nerwy zlazły?

Komyndant — A co myśleliście, że mie bydziecie za gupka robić?

Żynia — Za gupka? My ino chcemy wom coś pedzieć.

Włazi Mariusz z papierami do podpisu. Daje je łojcu na stół i czeko. Żynia i Masza jak go widzom, to wstajom i spuszczajom gowy w pokłonie.

Komyndant — Widzisz, to som te ludzie z przyszłości abo innego kosmosu. Już cało komynda ło nich godo. Kłoniajom ci się synek. Pjeronie, nażarli sie jakiś pili i wynokfiajom.

Mariusz paczy na nich, biere papjyry i wyłazi.


Komyndant — Co wy sie kłaniocie mojymu synkowi?

Żynia — Ja. To wjelki czowiek.

Komyndant — Wjelki to łon może jes, meter dziwyndziesiont, ale to leber. Jo mu ta robota pochytoł, bo łon sie pjeronie nie umioł mjejsca na śwjecie znolyź. Zresztom terozki tyż som na njego skargi. Ino imprezy, biby i spać cołko niedziela potrafi.

Żynia — Dejcie mu pokój. Musi sie wyszaleć. Normalne.

Komyndant — Dobra. O co wom łazi? Co wy łody mie chcecie?

Żynia — Chcymy pana łostrzec.

Komyndant — Przed czim?

Żynia — Żeby pan uważoł na syna.

Komyndant — Mom uważać na syna? Po jakiymu?

Żynia — W 2020 roku łon bydzie wjelkim czowiekiem.

Komyndant — Jeronie, ta bania wom chyba jesce nie zlazła. Zaroz wos wciepna spowrotym na dołek, to bydziecie mjeć do myślenia.

Żynia — Panie Majer, nawet pan niy wje fto sie sam na Ślonsk szykuje?

Komyndant — Fto sie szykuje?

Żynia — Wowa.

Komyndant — Jako Wowa?

Żynia — Wowa sam przydzie.

Komyndant — Te, co wyście kurzyli? Dopalacze? Tripy wciepowaliście?

Żynia — W 2020 roku Ślonska jus niy bydzie.

Komyndant — (śmieje sie) A co bydzie?

Żynia — NowoRosja.

Komyndant — Jako NowoRosja? Rusy?

Żynia — Ja. Wreszcie żeście pochytali o co nom łazi.

Komyndant — Niy wjerza.

Żynia — Telewizora niy łoglondocie? Wowa mo taki plan, łon chce łodzyskać wszyjskie ziemie kere mioł w ZSRR.

Komyndant
— I co udo mu sie?

Żynia — Badnijcie sie na mój auswajs. Widzicie cyrylica? Badnijcie sie na miasto z kerego my som.

Komyndant
— No widza. (skłodo litery) W… ł… a…d… i…

Żynia — Władimirgród. Katowice po naszymu.

Komyndant
— Niy wierza. Przeca kejś Katowice sie nazywały Stalinogród, ale to boło sześćdziesiont lot tymu. I co, za niedugo zaś bydom sie nazywać po rusku?

Żynia — Ja. Na cześ Wowy.

Komyndant
— I co? Sam Rusy bydom? W całyj Polsce, na całym Ślonsku?

Żynia — Ja. Wiynkszość miast bydzie miała ruskie nazwy. Na przykład: Bytom sie bydzie nazywoł Dimitrow. Łod prawyj rynki Wowy. A nasze ukochane Beskidy - Władibeskid.

Komyndant — Co wy godocie? A Warszawa?

Żynia — Panie Majer, a co wos Warszawa łobchodzi? Nich sie łona nazywo jak chce.

Komyndant
— Mocie recht. Gorole sie nami nigdy niy przejomawali. … I bydymy gawarit pa ruski?

Żynia — Ja. Łobejrzycie. W urzyndach ino po rusku sie dogodocie, dzieciom we szkołach kożom czytać bukwar, a w heftach szkryftać ino cyrylicom. Poloki niy bydom mieć lekko. Ruskie ich mianujom „Pszeki” skuli tego, że w polskij godce jes dużo „psz” i”sz”.

Komyndant
— A co ze Ślonzokami?

Żynia — Tyn fto sie przyzno, że jes Ślonzokiym, a niy Polokiym dostanie pod skóra czip. Ruskie bydom go mianować – Siljezjec. O, my takie czipy momy sam wrażone. (pokazuje na kark) Terozki przi byle jakij kontoli, skanujom nos i jus wszysko wjedzom. Z takimi czipami za bele co sie idzie dostać do koloni karnyj na daleko północ

Komyndant — A to czymu Rusy tak Ślonzoków niy bydom lubić?

Żynia — No właśnie. To chcymy panu pedzieć panie Majer.

Komyndant — No, ale my som w NATO. W Eurolandzie. Za nami Gela pódzie.

Żynia — Gela? Łona nom zadek pokoże jak ino Wowa ruszy na NRD. Zresztom łona nigdy za nami niy przepadała. Panie Majer, mocie swiadomość, że Polska jes wycieraczkom we drzwiach wschód – zachód?

Komyndant — Tak żech nigdy niy myśloł.

Żynia — To sie pomyślcie. W Polsce Ślonzoków majom za Niymców. Myślom, że my pjeronie chcymy sie przyłonczyć do Geli. A prowda jest tako, że nawet jakby my chcieli, to łona nos niy chce, bo łona sie ledwo poradziła z przyłonczyniym NRD.

Komyndant — Jo wom niy wierza. Wy mie za wozna robicie. Z przyszłości pjeronie przylecieli. Kosmity pieprzone.

Żynia — Badnijcie sie na Masza. Poznajecie?

Komyndant — Niy.

Żynia — Maszeńka, popraw priciosku.[3] Uwieri wsje wałosy z lewago pleca i dobraw niemnogo na prawoje.[4] (godo do komendanta) Terozki poznajecie?

Komyndant
— No, coś choby podobno.

Masza — Ja srazu was uznała komendantie Majer. Eta ja. Maria, wasza sekretarsza.[5]

Żynia — I co, wierzycie? To waszo sekretarka Maria ta samo, kero siedzi na górze, ino sześć lot starszo.

Komyndant
— To czymu po naszymu niy godo?

Żynia — Bo jom ruskie na ślonskij godce łapli i wmawiali ij, że kolaboruje przeciw Wowie. Miała już na kolonia jechać, pod Murmańsk, ale niy wywjeźli ij z braku dowodów. Terozki sie boi i godo ino po rusku. Jo jus tys mioł jedyn proces. Za kolaboracja. Chcieli mie do Workuty wysłać, za krong polarny, do kopalnie, bo żech jes szachtier po profesji, ale na szczynście niy udowodnili mi nic… Godom wom, przerypane jes być Siljezcym. Ruskie nos represjonujom. Strach jes pjernowy. Gorzij jak za komuny. Ale jo sie niy boja godać i łobojyntnie kaj żech jes, pszaja slonskij godce.

Komyndant — Te, to jest jakiś sajens-fikszyn. Jo w to niy wierza. Czymu ruskie tak niy lubiom Ślonzoków.

Żynia — Skuli pana syna.

Komyndant — Skuli Mariuszka? Tego lebra, co sie szczekiwków niy umi zawionzać?

Żynia — Ja. Tak jak my już godali wcześnij. Mariusz to wielki czowiek bydzie. Pokieruje nami.

Komyndant — Łon? Łon ledwo autym jeżdzi.

Żynia — Łon nos bydzie prowadzioł.

Komyndant — To raczyj jego prowadzom w niedziala rano z dyski.

Żynia — Mariusz bydzie przywódcom czwortego powstania ślonskiego w 2020 roku.

Komyndant
— Po jakiymu?

Żynia — Jak Wowa zajmie cało Polska i bydymy należeć do NowoRosji, na Ślonsku ludzie sie zbuntujom. A wiadomo, że my Ślonzoki somy dumne i bitne, i sie tak łatwo nie domy. Czyma powstaniami my to udowodnili pra?

Komyndant
— Toć.

Żynia — I bydymy walczyć ło swoja ziymia, ło swoja historia i ło swoja godka. Partyzanka.

Komyndant — I po to żeście przyszli, żeby mi to pedzieć?

Żynia — Przyszli mi panu pedzieć, panie Majer, że Mariusz jest w niybezpieczeństwie.

Komyndant — Po jakiymu?

Żynia — Łoprócz nos, z przyszłości przybyło sam dwóch ruskich ubijców, kerzy go szukajom i chcom go zlikwidować, bo łon jest realnym zagrożeniem dla NowoRosji.

Komyndant — To jes jakiś film pieronie. Fantastyka. A jak te zielone ludziki i wy żeście sie sam znoleźli? Fligrym przylecieliście? Ufo? Abo mocie jakiś teleport, wehikuł, łoko Moskwy pjeronie?

Żynia — Panie Majer, ruskie majom take gadżety, o kerych Amerykonom sie niy śniło. Te wszyskie sprzynty som robione w zamkniyntych mjastach, kerych niy znojdziecie na mapach świata. Ło tych mjejscach sie nigdy gośno niy godało. Naszo powstańczo komanda przejeła tako jedna technologia i tak my sie sam znaleźli.

Komyndant — To co jo mom terozki robić?

Żynia — Przypominejcie sie ruski.

Dzwoni telefon. Komyndant podnosi suchawka.

Komyndant — Ja? … Ja, pani Mario … Do mie? … Co audit z wojewódzkij? … A wiela ich jes? … Dwóch? ... Cholera, jus ida.

Łodkłodo suchawka na widełki.

Komyndant — Czekejcie, zaroz sam przida.

Komyndant wyłazi gibko do swojego gabinetu.
 

BINA PIONTO
 

Czi kwadranse późnij na żadło włazi komyndant. Jes cały furt. Rynce mu sie czynsom, pot ścieko na czole, cołki jes w hercklekocie. Żynia i Masza dalij siedzom przy stole.


Żynia — Co to sie stało panie Majer?

Komyndant
— (zmartwiony) Pytali ło Mariuszka. … Kaj miyszko, czym sie interesuje, kaj łazi po nocach, jakich mo kolegow.

Żynia — Może z wewnytrznygo wom robiom jakoś kontrola?

Komyndant — A kaj tam, to bych ich zaroz poznoł … Łoni mieli taki jakiś dziwny pjeronie akcynt i te mundury jakby niy komplentne. Jedyn boł z pagonami, drugi bez. Paczeli sie na mie, jakby mie znali na wylot. A jak to byli … pjeronie … no… te ubijcy?

Żynia — (śmiejom sie) Ja, kosmity pjeprzone.

Komyndant — Co sie śmiejecie. Jo godom poważnie.

Żynia — A my poważnie panu godomy, że wyłażymy, bo jus czas na nos.

Komyndant — Chwila, co jo mom teroz robić?

Żynia — Sami wiycie nojlepij. Przeca gliniorzym żeście som, pra?

Żynia i Masza wstajom i wyłażom. Komyndant siedzi przy stoliku i ciynżko dycho.







KONIEC




[1] Вот моя подруга Маша.
[2] Очень приятно.
[3] Машэнка, поправь причёску.
[4] Убери все волосы с левого плеча и добавь немного на правое.
[5] Я сразу вас узнала коменданте Маер. Это я, Маря , ваша секретарша.

8.12.2014

Filmy o tematyce śląskiej

Publikacja 10 albumów, które wpłynęły na mój muzyczny gust.

Memuar z czasów zarazy. Lata dwudzieste XXI wieku.

Filmy drogi

Teksty chronione są prawem autorskim. Obsługiwane przez usługę Blogger.